Follow @dusuncemektebi2

	[email protected]
Fatih Sultan Kar

 

 

 

 Atatürk?ün Rize ve Rizelilerle tanışıklığı çok eskilere dayanır. KurtuluÅŸ savaşı yıllarında Kuvayi Milliyecilere takalarıyla silah taşıyan denizci Laz uÅŸakları Atütürk?ün takdirini kazanmıştır. Milli mücadelede büyük yararlılıklar gösteren kahramanlardan adını bir çırpıda sayabileceÄŸimiz Ä°psiz Recep, KetencioÄŸlu Yakup, Dursun Kaptan, Metozade Hüseyin, Mataracı Mehmet Efendi, TuzcuoÄŸlu Halit AÄŸa ve ÅžahinoÄŸlu Osman Kahya?nın yanı sıra pek çok da isimsiz kahraman yer almaktadır.

 

?Bi tufeÄŸum bi da ben...?

Ä°stanbul?da savaÅŸ yılları. Birinci dünya savaşında galip gelen Ä°ngiliz, Fransız, Ä°talyan ve Yunanlılar Ä°stanbul?u iÅŸgal etmiÅŸtir. Türk?ün ateÅŸle imtihan edildiÄŸi bu zor dönemde ekmek karneyle dağıtılmaktadır. Ancak Ä°stanbul?da biri vardır ki, milli mücadelecilere karnesiz ekmek saÄŸlamaktadır. Bu kiÅŸi cesaretiyle Atatürk?ün dikkatini çekmeyi baÅŸaran Rizeli Mataracı Mehmet Efendi?dir. Atatürk, bir gün bu yürekli laz uÅŸağını yanına çağırır. Bir süre muhabbet ettikten sonra can alıcı soruyu sorar: ?Yarın cepheye gitsek, kaç kiÅŸiyle gelirsin?? Mataracı Mehmet Efendi, Rizeliye has keskin zekasını ve ÅŸivesini konuÅŸturarak ?Bi tufeÄŸum, bi da ben senun emrundeyiz paÅŸam? der. 

 

?Tilkinin pazarda iÅŸi yoktur?

KurtuluÅŸ savaşı yıllarında çetesiyle birlikte destanlaÅŸan bir diÄŸer isim de Ä°psiz Recep Reis?dir. Kuvay-i Milliye?ye asker ve silah taşımasıyla kahramanlaÅŸan Recep Reis, Atatürk tarafından vatana olan hizmetlerinden dolayı ödüllendirilmek istenmiÅŸ, ancak vatan aÅŸkı ağır bastığından parayı kabul etmemiÅŸtir. Grubuyla birlikte mücadelesini Sakarya dolaylarında sürdüren Rizeli Recep Reis, siyasete girmesini isteyenlere ?Biz iÅŸimizi tamamladık efendiler. SavaÅŸta dik duran başımızı siyasette eÄŸmeyiz. Tilkinin pazarda iÅŸi yoktur? ÅŸeklinde cevap verir. 

 

Atatürk 1923?de Rizeli oldu

KurtuluÅŸ savaşı boyunca Anadolu?nun muhtelif bölgelerinde savaÅŸan ve milli mücadelenin baÅŸarıya ulaÅŸmasında katkıları olan Rizeliler, Türkiye Cumhuriyeti?nin kurucusu ulu önder M. Kemal Atatük?e hemÅŸehrilik teklifinde bulunur. Atatürk, bu teklifi 20 Nisan 1923?te Rize Livası Ä°dare Meclisi üyelerinden Hüseyin Bey ile arkadaÅŸlarına gönderdiÄŸi bir yazıyla kabul ettiÄŸini bildirir. 29 Nisan 1923 tarihli Hakimiyet-i Milliye Gazetesi ve Yenigün Mecmuasında haber olarak yer alan geliÅŸme, genç Türkiye Cumhuriyeti?nde büyük yankı uyandırır.   

 

Memleket sularında ıslandı

Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Paşa?nın Rize?yi ziyareti, hemşehriliği kabulünden sonraki altıncı aya rastlar. 17-18 Eylül 1924 tarihinde Hamidiye zırhlısıyla Rize?ye gelen Atatürk, Rize halkı, vali Hurşit Bey, komutanlar ve heyetler tarafından karşılanır. Sahilde toplanan halk, Ata?ya ve eşi Latife hanıma büyük sevgi gösterisinde bulunur. Atatürk ve beraberindekileri Hamidiye zırhlısından alıp karaya ulaştırmaya çalışan motor denizin şiddetinden muvaffak olamayınca Müftü Mahallesinden 20 yaşındaki Hakkı Şentürk, dayanamaz ve öne atılır. Denize koşup Atatürk?ü sırtına alarak karaya çıkarmak ister. Atatürk, bu isteği ?Bırakın ayaklarım memleketimin sularında ıslansın? diyerek geri çevirir.

 

Sahilde Ata?yı görmek için toplanan Rizeliler, gemiden yapılan top atışına silahlarıyla karşılık vererek sevgi ve coÅŸkularını dile getirir. Halılar serilen güzergah boyunca kurbanlar kesilir, aynı gün ÅŸehirde açılışlar gerçekleÅŸtirilir. Ardından Reisi Cumhur Mustafa Kemal Atatürk Hükümet Dairesini, Belediye?yi,  Halk Fırkasını ve kumandanlık dairelerini temsil edenlerle görüşür

 

Atatürk, istirahat için kurtuluş savaşı yıllarından tanıdığı Mataracı Mehmet Efendi?nin konağına çekilir. Mehmet Efendi, bu müstesna misafire Rusya?dan satın aldığı kalpağını hediye eder. Atatürk, İstanbul?a dönünce kalpakla çektirdiği fotoğrafı imzalayarak o günün anısına Mehmet Efendi?ye gönderir. Bu fotoğraf halen Rize?de Atatürk Müzesi?ne dönüştürülen Mataracı Mehmet Efendi?nin evinde sergilenmektedir.

 

Rize?de hükümet konağını ve daireleri ziyaret eden Atatürk?e Rize Müftüsü Mehmet Hulusi Efendi ve Pazar Müftüleri bir dilekçe vererek medreselerin yeniden açılmasını isteyince Atatürk, ?Medreseler kapanmıştır. Açılmayacaktır. Bize mektep lazımdır, mektepler açılacak, bu kanunu yapanlar sizden alim olanlardır. Artık bu milleti kendi haline bırakın, ulu nurunu mekteplerden alacaktır.? diyerek karşı çıkar.

 

Rizeliler?in hemşehrisi M. Kemal Atatürk, Rize ile olan ilişkisini daha sonraki yıllarda da sürdürerek milli günler ve önemli hadiselerde kutlama mesajları gönderir. Çeşitli dönemlerde telgrafla haberleştiği isimler arasında Mektupçu Behçet Tuzcu, Halkevi Başkanı Oğuz Bey, Mataracı Mehmet Efendi ve Rize Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti yöneticilerinden Lazzade Mustafa Efendi yer alır.

 

Fotoğraf ve belgeler Fatih Sultan Kar Koleksiyonundan alınmıştır.

 

 

 

Fotoğraf altı yazıları :

 

 

Mustafa Kemal Atatürk Rize ziyaretinde Rize İskelesinde çoşkulu bir kalabalıkla karşılandı.(17.09.1924)

 

 

 

Atatürk memleketinde!

Genç Türkiye Cumhuriyeti?nin çiçeği burnunda vilayeti Rize, 1924 yılının 17-18 Nisan?ında en anlamlı günlerinden birini yaşadı. Rize?ye eşi Latife Hanım ile gelen M.Kemal Atatürk?ün sağında Vali Hurşit Bey ve ?Üç Aliler??den Ali Zırh yer alıyor.

 

 

 

Büyük puntolarla duyuruldu

29 Nisan 1923 tarihli Hakimiyet-i Milliye Gazetesi Gazi Paşa?nın Rizeliler?in hemşehrilik teklifini kabul edişini büyük puntolarla halka duyuruyordu.

 

 

Atatürk?ten övgü

Atatürk?ün kendi el yazısıyla Ankara?dan Rize Müdafa-ı Hukuk Cemiyeti?ne  gönderdiÄŸi ve ?Öteden beri herkesin yakından bildiÄŸi kahramanlıklarıyla kendilerin tanıtmış olan Lazistan Ahali?nin ülkenin kurtuluÅŸu için azim ve üstün gayretlerini takdir ederiz? ÅŸeklinde bir cümle sarf ettiÄŸi telgrafı Rizeliler için övgü dolu sözler içeriyordu.

 

Rize Hükümet Konağından Ayrılırken

 

Mustafa Kemal Atatürk Rize ziyaretinde Hükümet Konağından ayrılırken